Evropske prestonice književnosti

Na evropskom kontitnentu, pogotovo u glavnim gradovima, nalazi se neverovatan korpus književne kulture i istorije koji vekovima neguje razvoj književnosti. Otkrijte deset evropskih gradova koji su čuveni po svojoj istaknutoj ulozi u istoriji književnosti i još uvek su poznati po svom nadahnuću i uticaju na književnost i ljude koji se njome bave.

Amsterdam, Holandija



Slava Amsterdama kao svetske knjiške prestonice prisutna je još od zlatnog doba Holandije u 17. veku. Grad je oduvek otvarao svoja vrata za pisce koji su bežali od ugnjetavanja i, uz slobodoumnu knjišku delatnost, ova tradicija je dovela do toga da glavni grad Holandije postane književni centar. Pošto je dom brojnih štampara, knjižara, izdavača i antikvara, Unesko je Amsterdamu dodelio titulu svetske prestonice knjige 2008. godine. Neke od najboljih i najneobičnijih knjižara nalaze se u zoni 9 Straatjes (Devet malih ulica). Prodavnica Boekie Woekie nudi najbolju kolekciju malih štampanih i književnih izdanja u Amsterdamu, među kojima su umetničke knjige od kojih su mnoge i same umetnička dela.

Prag, Češka Republika



Među najvećim praškim piscima su Franc Kafka, Milan Kundera i pesnik Rajner Marija Rilke. Kafka je rođen 1883. na uglu Kaprove i Majselove ulice u Jevrejskoj četvrti i mada je kuća u kojoj je Kafka rođen uništena, Muzej Franca Kafke je nezaobilazna stanica za upoznavanje života ove književne legende. Muzej nudi više od obične izložbe rukopisa i istorijskih podataka, on manipuliše okruženjem tako da vas uvodi u karakter Kafke i njegovih likova. Rajner Marija Rilke redovno je provodio vreme u kafeu Slavija u centru Praga, preko puta Narodnog pozorišta, omiljeno sastajalište mnogih praških pisaca i intelektualaca.

Brisel, Belgija



Glavni grad Belgije bio je prvi dom evropskog festivala Noć književnosti. Ovaj događaj, čiji je cilj približavanje savremene književnosti širokoj publici na inovativan način, nudi vam priliku da čujete čitanje ovih dela dok šetate ulicama Brisela. Ako propustite događaj, obavezno pogledajte Archives and Museum of Literature (AML) da biste upoznali književni Brisel. AML je osnovan 1958. i predstavlja centar dokumentaristike i istraživanja književnog, pozorišnog i izdavačkog nasleđa frankofone Belgije. Muzej sarađuje sa Kraljevskom bibliotekom Belgije i sakuplja, klasifikuje, sistematizuje i čuva dokumente o belgijskim autorima kao što su Mišel de Gelderod i Moris Polidor Mari Bernard Meterlink, između ostalih. Posebne zbirke obuhvataju najznačajnija dela izvanrednih avangardnih pisaca, kao što su dela Emila Verharena i Andrea Bajona.

Bukurešt, Rumunija



Narodni muzej rumunske književnosti osnovan je 1957. sa ciljem da očuva istoriju rumunske književnosti i razvije razumevanje nacionalne književnosti u svim pojavnim oblicima. Osnivanje muzeja posvećenog književnosti, čiji je cilj sakupljanje, istraživanje i javno izlaganje vrednih književnih rukopisa, bilo je ideja akademika Dumitra Panaiteska Perpesičusa. Književno nasleđe se sastoji od oko 300.000 eksponata, od rukopisa i starih knjiga do periodičnih izdanja.

Rejkjavik, Island



Unesko je izabrao grad Rejkjavik za peti Grad književnosti zvaničnom nominacijom 2011. godine, čime je grad postao prvi izbor van engleskog govornog područja. Rejkjavik je dom srednjovekovne islandske književnosti, koja obuhvata Sage o Islanđanima i „Poetsku edu“, značajna dela svetske književnosti koja se i danas čitaju i prevode. Međunarodni književni festival u Rejkjaviku održava se svake druge godine od 1985. i u proteklih 36 godina ugostio je brojne pisce, istoričare, filozofe i aktiviste iz celog sveta.

Sankt Peterburg, Rusija



Ovaj ruski grad pun života, kojeg je Fjodor Dostojevski opisao kao „najapstraktniji i najplaniraniji grad na svetu“, poslužio je kao kontekst za nekoliko klasičnih i modernih književnih dela. Za fanove Dostojevskog ima mnogo mesta koje treba posetiti u Sankt Peterburku, pošto je dve trećine njegovog opusa smešteno u ovom gradu. Obilazak Sankt Peterburga stopama Dostojevskog neće vas nužno odvesti do popularnih turističkih mesta, jer se pisac više bavio žiteljima nižeg staleža, a ne toliko otmenim promenadama Nevski Prospekta. Grad je nadahnuo i druge pisce među kojima su Ana Ahmatova, Aleksandar Puškin, Aleksandar Blok i Nikolaj Gogolj. Posetioci ovog ruskog grada mogu posetiti zatvor koji je inspirisao poeziju Ahmatove, statuu Bronzanog Konjanika koji je oživeo u Puškinovoj istoimenoj pesmi, i muzej Ermitaž u kojem se mladi Vladimir Nabokov udvarao svojoj tinejdžerskoj ljubavi.

Pariz, Francuska



Nijedan grad nije privukao toliko književnog talenta, pokrenuo toliko sjajnih karijera i proizveo takvo bogatstvo trajnih književnih dela kao Pariz. Možda najknjiževniji grad u svetu, od 15. do 20. veka ovo čarobno mesto oblikovalo je pesnike, dramaturge i romanopisce poznate po svojim delima i svojim životima. Kao jedna od intelektualnih prestonica sveta, Pariz je već dugo stecište pisaca svih nacionalnosti. Još od Stefana Malarmea, Gistava Flobera i Marsela Prusta, pisci su već generacijama deo slavne istorije ovog grada. Početkom 20. veka, Pariz je bio dom „izgubljene generacije“, neformalne skupine američkih pisaca koji su bežali od američkog konzervativnog okruženja koje ih je gušilo. Hemingvej, Ficdžerald, Ezra Paund i Gertruda Stajn su hrlili u grad svetlosti da žive i pišu slobodno. Veliki filozofi kao što su Žan Pol Sartr, Žak Derida i Žan Bodrijar, uz druge vrhunske mislioce, takođe su često posećivali prestonicu francuske. Književna atmosfera je u Parizu i dalje veoma živa u kafeima i knjižarama na levoj obali Sene i u Latinskoj četvrti.

London, Ujedinjeno Kraljevstvo



Glavni grad Ujedinjenog Kraljevstva nesumnjivo je imao najveći globalni uticaj na engleski jezik i svetsku književnost. Britanska biblioteka jedna je od najvećih biblioteka na svetu i poseduje preko 150 miliona predmeta iz nekoliko zemalja u različitim formatima i na različitim jezicima. Ovde možete videti povelju „Magna Carta“ iz 1215. godine kao i brojne rukopise, među kojima su „Džejn Ejr“ Šarlot Bronte i „Nikolas Niklbi“ Čarlsa Dikensa. Malo mesta sadrži ovoliko mnogo velikih obeležja književnosti; među najznačajnijima su Šekspirov Gloub teatar, kuća-muzej Džona Kitsa i Muzej Čarlsa Dikensa. Londonski književni festival okuplja pesnike, pisce i govornike svetskog ranga koji predstavljaju spektar kreativnih disciplina na predavanjima i događajima tokom više od jedne nedelje.

Dablin, Irska



Kao rodno mesto Džejmsa Džojsa i dobitnika Nobelove nagrade za književnost Džordža Bernarda Šoa, Vilijama Batlera Jejtsa i Semjuela Beketa, Dablin je jedna od književnih prestonica sveta, ne samo Evrope. Dablin je proglašen za Uneskov grad književnosti 2010. i poseduje književnu tradiciju koja seže hiljade godina u prošlost, kada su monasi prepisivali Bibliju u rukopise, od kojih je najbolji očuvani primer („Knjiga iz Kelsa“ iz 800. godine nove ere) izložen u Staroj biblioteci na Triniti koledžu. Književni muzej Dablina može se pohvaliti čitavim spektrom književnog nasleđa ove države, počevši od korena u irskoj poeziji i keltske tradicije. Pozorište Abi, koje je osnovao pesnik V. B. Jejts 1903, i dalje ima jaku produkciju sa klasičnim i savremenim dramaturzima. Među najvećim književnim atrakcijama su Centar Džejmsa Džojsa, Nacionalna biblioteka Irske i Katedrala Svetog Patrika, u kojoj je pisac i satiričar Džonatan Svift bio dekan od 1713. do 1745.

Edinburg, Škotska



Edinburg je čuven po svojim literarnim referencama, a 2004. godine je postao prva Uneskova svetska prestonica književnosti. Ovaj škotski grad svakako ima bogatu književnu istoriju, pošto je bio dom književnika poput Voltera Skota, Mjurijel Spark i Roberta Luisa Stivensona. U centru Edinburga nalazi se najveći spomenik piscu na svetu, Spomenik Skotu, u čast Voltera Skota koji se smatra jednim od najvećih škotskih pisaca. Roslinska kapela iz kasne gotike, osnovana 1446, bogato i raskošno dekorisana, često se pojavljuje u romanu „Da Vinčijev Kod“ Dena Brauna. Braun nije jedini pisac kojeg je inspirisala Roslinska kapela, Volter Skot i proslavljeni pesnik Vilijam Vordsvort su takođe prikazivali ovu građevinu u svojim delima.

Autor: Helen Brejdi
Izvor: theculturetrip.com
Prevod: Borivoje Dožudić
Foto: Pexels