Fenomen mornarske majice

Iz štampe je izašao „Парус надежды“ – roman „Jedro nade“ Nikole Malovića u prevodu na ruski jezik, s potpisom Ane Rostokine. Bio je to povod da s nagrađivanim srpskim piscem iz Boke Kotorske porazgovaramo o fenomenu mornarske majice, vezi Srba i Rusa, te o kontroverznoj tezi da je najpoznatiji moreplovac svih vremena, Kristifor Kolumbo, najverovatnije bio konverzos, tj. Jevrej poreklom...

„Jedro nade“ ovenčano je brojnim nagradama. Da li je to bila glavna preporuka Ministarstvu kulture i informisanja da potpomogne objavljivanje prevoda Vašeg romana na ruski jezik?

Svakako. Ministarstvo potpomaže prevode onih djela srpske književnosti koja se ističu u odnosu na prilično zahuktalu produkciju. Jedno vrijeme sam se dvoumio da li da „Парус надежды“ bude objavljen u Moskvi ili u Beogradu. Iz bojazni da bi „Jedro nade“ u Moskvi bilo utopljeno u moru knjiga, odlučio sam se za drugu opciju, tj. da Rusi u našim geografijama mogu da pronađu roman koji nas tematski spaja.

O čemu govori „Jedro nade“ – ako je moguće kompleksno književno delo opšte svesti u nekoliko rečenica?

„Jedro nade“ govori o fenomenu najpoznatijeg, najseksualnijeg i najavanturističkijeg modnog dezena na svijetu – a to je mornarska majica, koja je i vojna uniforma u svim mornaricama.

Radnja se dešava u bajkovitom, baroknom Perastu, koji je sve što ima podigao iz plavo-bijelog zlata. No finale maestozo, roman doživljava u proučenoj tvrdnji da je najveći moreplovac svih vremena, a to je Kristifor Kolumbo, najvjerovatnije bio konverzos – Jevrej porijeklom, jer je malo čudno da na prva tri broda, „Ninji“, „Pinti“ i „Santa Mariji“ ne plovi katolički sveštenik suprotno onome što smo učili, ali plovi imenom znani Luis de Tores – tumač za hebrejski – iz čega ispada da je prvo Zdravo! izrečeno u Indijama bilo izrečeno na hebrejskom, što baca potpuno novo svijetlo na nama znanu istoriju. Pritom, teza o Kolumbu kao konverzosu nije moja, nego je teza čuvenog Simona Vizentala...

Velika književna dela bave se univerzalnim temama i prevazilaze velike udaljenosti zemalja i kultura. Prethodno ste se ruskoj publici predstavili kratkim pričama. Kakva su Vaša očekivanja od prevoda romana?

To niko živ ne može znati.

„Парус надежды“ sada ima svoj život.

Roman može promijeniti moj život time što će izazvati oduševljenje u ruskom čitalačkom oku, a može proći i nezapaženo, između ostalog i zato što je prevod objavljen u Beogradu a ne u Moskvi. Ipak, mi sada imamo sa čim da izađemo pred ruskog čitaoca, jer je Rusa, ne računamo li turiste iz bivših YU republika – najviše od svih na našim prostorima. Objavio Nedeljnik! 

U jednom intervjuu ste rekli „da roman živi onoliko dugo koliko je u njega uloženo ljubavi i vremena“. Pisali ste „Jedro nade“ šest godina. Zbog čega tako dug proces? Da li su neke misli i ideje stasavale u Vama za to vreme?

Nisam jedini koji piše romane tako dugo, ali sam možda jedini pisac i knjižar koji vidi vezu između dugog nastanka knjige i njene prodaje.

Knjižari između sebe kazuju da postoje djela koja će se prodavati zauvijek. Roman „Lutajući Bokelj“ pisan 5 godina, najprodavaniji je roman u istoriji modernog zalivskog knjižarstva.

Da li mislim da roman o fenomenu mornarske majice takođe ima čitaoce na duge staze? Mislim. Mnogo vremena se troši u proučavanju građe, u njenoj obradi i ugrađivanju u plemenito tijelo romana.

Vi u „Jedru nade“ predočavate manje poznate a opet izuzetno zanimljive podatke o istorijskim vezama Bokelja, pre svega Peraštana, i Rusije. Ko je na koga više uticao?

Rusija istorijski ima više magnetizma, a mi Mediteranci više toplog mora.

U romanu sve vrvi od Bokelja koji imaju veze s Rusijom. Nautički pedagog, Marko Martinović, u Pomorskoj školi u Perastu obučavao je 1698. sedamnaest pitomaca Petra Velikog. Peraštanin Matija Zmajević bio je admiral ruske Baltičke flote. Hercegnovljanin Marko Vojnović bio je admiral ruske Crnomorske flote i zapovjednik luke u Sevastopolju.

Prvi Srbin koji je oplovio svijet bio je takođe Bokelj, Stevan Vukotić. Podvigom se proslavio 1826, na ruskom ratnom brodu „Predprijatije“.

Da li ste Vi stasavali na ruskim klasicima i pratite li savremenu književnu scenu ove zemlje?

Hercegnovska Knjižara So, u kojoj živim, ima policu sa ruskim piscima prevedenim na srpski. Sve što uđe u čitalačko oko, utiče. Ruska civilizacija dala je genijalne pisce, koji možda služe, po Dučiću, samo zato da bi prvo svom, pa onda i drugim narodima, iscijedili esenciju ruske duše. Na mene je najviše uticao Dostojevski kada je kroz opis Velikog inkvizitora nacrtao razliku između zapadne vjere da se sloboda ne jede, i ruskog osjećaja za slobodu koja čudom hrani svoje vjernike.
 
Izvor: Srpski telegraf, Katarina Stamatović